Jak kupić/sprzedać aptekę w 2024? Praktyczny i kompletny poradnik

Jak kupić/sprzedać aptekę w 2024? W tym artykule omówię kluczowe aspekty prawne i finansowe związane z kupnem i sprzedażą aptek.

Przedstawię poszczególne kroki, które należy podjąć, aby uniknąć pułapek oraz zminimalizować ryzyko związane z taką transakcją. Znajdziesz tu również praktyczne porady dotyczące transakcji oraz przygotowania niezbędnych dokumentów.

Ten wpis powstał na bazie moich doświadczeń, zdobytych podczas obsługi wielu transakcji sprzedaży apteki.

Dzięki temu mogę podzielić się sprawdzonymi rozwiązaniami i wskazówkami, które mogą okazać się nieocenione w Twoich przedsięwzięciach.

Niedawno obsługiwałem transakcję sprzedaży apteki. Kilka dni temu trafił na moje biurko dokument wieńczący całą transakcję: decyzja WIF o przeniesieniu zezwolenia na prowadzenie apteki na nabywcę. Decyzja liczy w sumie 5 stron A4.

Przed nowelizacją prawa farmaceutycznego w 2017 r. sprzedaż apteki była bardziej skomplikowana. Nie przenosiło się zezwoleń, więc trzeba było skorzystać z instytucji przekształcenia apteki w spółkę z o. o. W 2024 r. – po nowelizacji przekształcenie jest niemożliwe, ale za to ustawodawca wprowadził możliwość przeniesienia zezwolenia ze zbywcy na nabywcę.

1. Przed nowelizacją prawa farmaceutycznego sprzedaż apteki opierała się na przekształceniu w spółkę z o. o., a potem sprzedaży udziałów w spółce z o. o. W zasadzie każdy mógł kupić aptekę.
2. Nowelizacja wprawdzie mocno uprościła transakcję, nie ma już potrzeby (i możliwości) przekształcania w spółkę z o. o., jednak nie każdy może kupić aptekę. Nowelizacja znacznie zawęziła krąg osób, które mogą otrzymać zezwolenie na prowadzenie apteki.

Kto może zostać nabywcą apteki?

Nabywcą apteki mogą zostać dwie kategorie podmiotów:

• osoba fizyczna – tylko farmaceuta posiadający prawo do wykonywania zawodu, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą,
• spółka jawna lub spółka partnerska, w której wspólnikami są tylko farmaceuci posiadający prawo do wykonywania zawodu.

Kiedy farmaceuta nie może nabyć apteki?

Jednak nie każdy farmaceuta będzie mógł kupić aptekę. WIF nie przeniesienie zezwolenia, jeżeli:

• farmaceuta jest już wspólnikiem w spółce lub spółkach, które łącznie prowadzą co najmniej cztery apteki ogólnodostępne,
• farmaceuta prowadzi co najmniej cztery apteki ogólnodostępne.

Oczywiście, ustawa zawiera w tym zakresie także inne przepisy uniemożliwiające obchodzenie przepisów wyżej wymienionych.

Czy ograniczenia geograficzne lub demograficzne mają zastosowanie przy przenoszeniu zezwolenia?

Zgodnie z przepisami prawa farmaceutycznego nie można uzyskać nowego zezwolenia na prowadzenie apteki, jeżeli:

• liczba mieszkańców w danej gminie wynosi co najmniej 3 000 osób – w przeliczeniu na jedną aptekę ogólnodostępną,
• odległość od miejsca planowanej lokalizacji apteki do najbliższej funkcjonującej apteki ogólnodostępnej, liczona pomiędzy wejściami do izb ekspedycyjnych aptek w linii prostej, wynosi co najmniej 500 metrów.

Powyższe ograniczenia na szczęście nie dotyczą przeniesienia zezwolenia na prowadzenie apteki. Można zatem ubiegać się o przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki, pomimo że:

• w gminie jest więcej niż 3 000 osób na jedną aptekę
• odległość między aptekami wynosi mniej niż 500 metrów.

Jeżeli nie ma przeszkód (a zgodnie z ustawą ograniczenia geograficzne lub demograficzne nie są przeszkodą), to WIF nie ma prawa odmówić przeniesienia zezwolenia.

Czy możliwa jest sprzedaż apteki z lekami?

W komentarzach pod tym artykułem rozgorzała dyskusja, czy możliwa jest sprzedaż apteki z lekami.

Otóż – jak najbardziej! Jest możliwa. Powiem więcej! Jeżeli umowa sprzedaży apteki milczy na temat leków, to uważam, że z chwilą przejścia na nabywcę całej apteki przechodzą na niego także leki. Więc jeżeli nabywca nie chce kupować leków, to powinien to wyraźnie w umowie zaznaczyć.

W praktyce nabywcy różnie podchodzą do zagadnienia leków. Jedni chcą kupić aptekę razem z całym asortymentem, inni woleliby bez produktów leczniczych.

Jak kupić/sprzedać aptekę w 2024? Forma prowadzonej działalności aptecznej a sposób zbycia apteki

Na chwilę obecną w Polsce apteki są prowadzone w różnych formach: jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa, a nawet spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Od tego, w jakiej formie apteka jest prowadzona zależy, jak będzie przebiegać transakcja nabycia apteki.

Apteka jest prowadzona w formie jednoosobowej działalności gospodarczej – sprzedaż przedsiębiorstwa

Zanim weszła w życie apteka dla aptekarza 1.0 w 2017 r., to był tylko jeden sposób nabycia apteki prowadzonej w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Najpierw należało przekształcić działalność gospodarczą w spółkę z o. o., a potem nabyć udziały w tej spółce.

Ten sposób opisywałem zresztą w jednym ze swoich poradników, który do tej pory gdzieś na tym blogu wisi.

Od 2017 r. przekształcenie apteki w spółkę z o. o. jest niemożliwe, a to za sprawą Apteki dla aptekarza.

Jednakże jednocześnie z chwilą zakazu przekształcenia w przepisach pojawiła się możliwość sprzedaży przedsiębiorstwa. Warto bowiem wiedzieć, że apteka jest przedsiębiorstwem w rozumieniu kodeksu cywilnego.

Sprzedaż przedsiębiorstwa – wymagania formalne

Aby sprzedać/kupić aptekę prowadzoną jako jednoosobowa działalność gospodarcza, strony muszą zawrzeć umowę sprzedaży przedsiębiorstwa. Umowa powinna objąć wszystkie niezbędne elementy do prowadzenia apteki.

Podpisy pod umową powinny być poświadczone przez notariusza. Zatem chcąc dokonać transakcji, musicie spotkać się w kancelarii notarialnej. Przy czym zupełnie wystarczające jest poświadczenie przez notariusza podpisów, nie ma konieczności zawierania umowy w formie aktu notarialnego.

Przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki

Jednakże samo podpisanie umowy sprzedaży apteki nie będzie wystarczające. Kolejnym krokiem będzie przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki. Do wniosku o przeniesienie zezwolenia nabywca będzie musiał załączyć umowę sprzedaży.

O szczegółach procedury opowiem niżej.

Sprzedaż apteki, gdy prowadzi ją spółka cywilna

Sprzedaż przedsiębiorstwa

Na podobnych zasadach będzie odbywać się sprzedaż apteki prowadzonej w formie spółki cywilnej. W tym przypadku również możliwe jest zawarcie umowy sprzedaży przedsiębiorstwa pomiędzy wspólnikami spółki cywilnej a nabywcą.

W kolejnym kroku również będzie konieczne przeniesienie zezwolenia na nabywcę.

Przekształcenie spółki cywilnej

Gdy apteka jest prowadzona w formie spółki cywilnej, możesz skorzystać również ze ścieżki, którą praktykowałem ze swoimi klientami przed wejściem w życie Apteki dla Aptekarza.

Otóż… możesz przekształcić spółkę cywilną w spółkę jawną.

Tak, Apteka dla Aptekarza wyłączyła możliwość przekształcenia apteki w spółkę z o. o. Natomiast nadal dopuszczalną formą prowadzanie apteki są:

• spółki jawne,
• spółki partnerskie.

Prawo farmaceutyczne dopuszcza możliwość przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną lub partnerską.

A po przekształceniu możecie nabyć ogół praw i obowiązków w spółce jawnej lub w spółce partnerskiej, pod warunkiem, że jesteście farmaceutami i spełniacie pozostałe wymagania.

Sprzedaż apteki, gdy prowadzi ją spółka osobowa (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa)

Gdy apteka jest prowadzona przez spółkę jawną czy partnerską lub komandytową, to macie możliwość przeprowadzenia transakcji w dwóch formach:

• albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa – dokładnie tak samo, jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej czy spółki cywilnej,
• albo przez sprzedaż ogółu praw i obowiązków w spółce przez wspólników spółki. Wtedy kupujecie spółkę, a wraz ze spółką – zezwolenie na prowadzenie apteki.

Jeżeli kupujecie lub sprzedajecie ogół praw i obowiązków w spółce (czyli udziały w spółce, choć nie jest to do końca poprawne określenie), to nie macie obowiązku przenoszenia zezwolenia. Nadal bowiem zezwolenie będzie posiadać spółka, tylko że kto inny będzie właścicielem spółki.

Jednakże najprawdopodobniej w związku ze zmianą wspólników zmieni się nazwa spółki. Ten fakt trzeba będzie zgłosić do WIFu.

Sprzedaż apteki, gdy prowadzi ją spółka z o. o.

Gdy aptekę prowadzi spółka z o. o., możliwe są również dwie formy sprzedaży apteki:

• sprzedaż przedsiębiorstwa – tzn., gdy spółka z o. o. sprzedaje Tobie całe przedsiębiorstwo. W takim wypadku postępujemy dokładnie tak samo, jak w przypadku sprzedaży apteki przez JDG lub spółkę cywilną,
• sprzedaż udziałów w spółce z o. o.

Sprzedaż udziałów w spółce z o. o.

Kupując udziały w spółce z o. o., stajesz się właścicielem całej spółki. Przejmujesz spółkę wraz z jej majątkiem, w tym przede wszystkim zezwoleniem na prowadzenie apteki, ale też lekami, meblami, umowami najmu itd.

Co istotne, sprzedaż udziałów w spółce z o. o. wymaga podpisów notarialnie poświadczonych, zatem umowę sprzedaży musisz podpisać w kancelarii notarialnej.

Chcesz wiedzieć więcej o sprzedaży udziałów w spółce z o. o.? Zajrzyj do mojego artykułu: Jak sprzedać udziały w spółce z o. o.?>>>

Apteka dla aptekarza 2.0

Jednakże od wejścia w życie Apteki dla Aptekarza 2.0 nie w każdym przypadku będzie możliwe nabycie udziałów w spółce z o. o.

Wszystko za sprawą nowego przepisu, a mianowicie art. 99 ust. 3aa ustawy – Prawo farmaceutyczne:

Niedozwolone jest przejęcie kontroli w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną, jeżeli:

1) podmiotem przejmującym kontrolę jest podmiot inny niż podmiot, o którym mowa w ust. 4 pkt 1 lub 2;

2) podmiot przejmujący kontrolę, wspólnik lub partner spółki będącej podmiotem przejmującym kontrolę:

a) jest wspólnikiem lub partnerem w spółce lub spółkach, które prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub

b) prowadzi co najmniej 4 apteki ogólnodostępne albo podmiot lub podmioty przez niego kontrolowane w sposób bezpośredni lub pośredni, w szczególności podmiot lub podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, prowadzą co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub

c) jest członkiem grupy kapitałowej w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, której członkowie prowadzą łącznie co najmniej 4 apteki ogólnodostępne, lub

d) wchodzi w skład organów spółki posiadającej zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej lub zajmującej się pośrednictwem w obrocie produktami leczniczymi;

3) w wyniku przejęcia kontroli nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną członkowie grupy kapitałowej, do której należy podmiot przejmujący kontrolę, prowadziliby łącznie więcej niż 4 apteki ogólnodostępne.

Komentarze

Zachęcam do zadawania pytań w komentarzach.

Na proste zapytania odpowiem bezpośrednio w komentarzu, natomiast w przypadku bardziej złożonych spraw zaproponuję skorzystanie z profesjonalnej porady prawnej.

Jak kupić/sprzedać aptekę w 2024? Przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki

Przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki po transakcji sprzedaży będzie konieczne tylko i wyłącznie wtedy, gdy kupujesz/sprzedajesz przedsiębiorstwo (lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa).

Nie wdrażasz tej procedury, gdy kupujesz udziały w spółce z o. o. lub gdy kupujesz ogół praw i obowiązków w spółce jawnej, partnerskiej czy komandytowej.

Jak przenieść zezwolenie na prowadzenie apteki – w 4 krokach:

Krok 1 – przygotuj wniosek do WIF

Właściwym organem do przeniesienia zezwolenia jest ten, który zezwolenie wydał. Czyli Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny.

Nie ma jednolitego wzoru czy też formularza przeniesienie zezwolenia.

Krok 2 – opłać wniosek

Opłata za przeniesienie zezwolenia wynosi do 30 czerwca 2024 r. 4242 zł, zaś od 1 lipca 2024 r. – 4300 zł.

Krok 3 – przygotuj załączniki

Podstawowym załącznikiem do wniosku o przeniesienie zezwolenia będzie oczywiście umowa sprzedaży apteki.

Niezbędne będzie również pisemne oświadczenie nabywcy o tym, że przyjmuje wszystkie warunki zawarte w zezwoleniu.

Konieczne będą również inne załączniki.

Krok 4 – złóż kompletny wniosek

Wniosek możesz złożyć osobiście, za pośrednictwem poczty lub elektronicznie.

Jeżeli masz daleko do siedziby WIF, to nic nie stoi na przeszkodzie, żeby wniosek złożyć elektronicznie, a za pośrednictwem poczty dosłać oryginalne załączniki.

Sprzedaż apteki a podatki (VAT, PCC, PIT)

Umowa sprzedaży apteki podlega, niestety, opodatkowaniu. Podatek musi zapłacić zarówno strona kupująca, jak i strona sprzedająca.

Sprzedaż apteki a VAT

Zacznijmy od rzeczy przyjemnej – sprzedaż apteki nie podlega podatkowi VAT. Wszystko dzięki przepisowi art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług:

„Przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa”.

Zatem VAT nie powiększy ceny sprzedaży.

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) przy umowie sprzedaży apteki

Strona kupująca będzie obciążona podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa apteki, a nie cena podana w umowie. Jeżeli cena podana w umowie będzie odbiegać od wartości rynkowej, urząd skarbowy może kwestionować podstawę opodatkowania.

Stawka PCC wynosi 2% lub 1%. Napisałem 2% lub 1% nie dlatego, że nie wiem, jaka ta stawka jest, tylko dlatego, że wysokość stawki zależy od tego, co dokładnie jest przedmiotem umowy sprzedaży.

Otóż gdy:

• przedmiotem umowy sprzedaży są nieruchomości, ruchomości, prawo użytkowania wieczystego lub inne prawa rzeczowe wymienione w przepisie – wtedy stawka wynosi 2%,
• natomiast gdy przedmiotem umowy sprzedaży są inne prawa majątkowe (np. know-how, zezwolenie), to stawka podatku wynosi 1%.

Jeżeli w umowie sprzedaży apteki nie wyodrębnicie wartości rzeczy lub praw majątkowych, to stosuje się wyższą stawkę PCC. Dlatego zawsze warto w umowie – w miarę możliwości – wyodrębnić wartość poszczególnych elementów apteki.

Podatek dochodowy (PIT) od sprzedaży apteki

Natomiast zbywca apteki zapłaci podatek dochodowy (PIT).

Dochód ze sprzedaży apteki jest traktowany przez urzędy skarbowe, jak dochód z działalności gospodarczej. Więc stawka podatku będzie zależeć od tego, jaką formę opodatkowania dla działalności gospodarczej wybrałeś. Najczęściej będzie to podatek liniowy (19%), rzadziej skala podatkowa (12% i 32%).

Przy obliczaniu podatku dochodowego zbywca powinien uwzględnić koszty nabycia danego składnika majątkowego oraz odpisy amortyzacyjne.

Zbywca powinien liczyć się także z koniecznością zapłaty składki zdrowotnej.

Jeżeli sprzedaż apteki odbywa się na początku roku, warto zrobić symulację, żeby ocenić, która forma opodatkowania byłaby korzystniejsza dla zbywcy – liniówka czy skala podatkowa? W takiej sytuacji warto rozważyć zmianę formy opodatkowania na potrzeby transakcji.

Podsumowanie

Ten poradnik powstał na podstawie moich doświadczeń.

Obsługiwałem bowiem transakcje sprzedaży aptek zarówno przed wejściem w życie Apteki dla Aptekarza, jak i po wprowadzeniu tej regulacji.

Jeżeli chciałbyś skorzystać z pomocy prawnej przy transakcji sprzedaży apteki, zapraszam do kontaktu.

Podstawa prawna

• art. 104a ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2024 r., poz. 686),
• § 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz. U. z 2023 r., poz. 1893),
• art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2024 r., poz. 361).

Orzecznictwo

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 lutego 2024 r., sygn. akt: V SA/Wa 919/23:

Spółka w toku tej sprawy oraz w trzech innych sprawach, w których wnosiła o wydanie decyzji o przeniesieniu zezwolenia złożyła niezgodne z prawdą oświadczenia wskazane w art. 100 ust. 2 pkt 6-8 u.p.f., o niewchodzeniu w skład grupy kapitałowej, która prowadzi na terenie kraju więcej, niż 4 apteki, które to oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej ze względu na treść art. 100 ust. 2c u.p.f.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 13 października 2023 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4014.379.2023.1.AD:

Jeżeli więc w umowie sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa strony wyodrębnią wartość rzeczy i praw majątkowych, do których mają zastosowanie różne stawki (1% i 2%), podatek winien być uiszczony według właściwych stawek. Jeżeli jednak przy dokonaniu czynności cywilnoprawnej, w wyniku której nastąpi przeniesienie własności, nie zostaną wyodrębnione wartości rzeczy lub praw majątkowych, do których mają zastosowanie różne stawki, to na podstawie art. 7 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatek winien być uiszczony według stawki najwyższej (2%) od łącznej wartości tych rzeczy lub praw majątkowych. Opodatkowanie umowy sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa stawką 2% ma bowiem zastosowanie w przypadku, gdy cena sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa, odpowiadająca jej wartości rynkowej, ustalona jest przez strony czynności cywilnoprawnej w jednej kwocie, bez wyodrębniania wartości jej poszczególnych elementów.

Marcin Bartyński
radca prawny

Zdjęcia: Pixabay, cottonbro studio

***

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. w 2024 r.

Jak zbyć lub nabyć udziały w spółce z o.o.?

Poniżej przedstawiam poradnik w pięciu krokach.

Po pierwsze, musisz zorientować się, co na ten temat mówi umowa spółki. Jest to bardzo ważne. Umowa spółki bowiem może uzależnić sprzedaż udziału od zgody spółki [Czytaj dalej…]

Otagowane jako: apteka ogólnodostępna, apteka ogólnodostępna typu B, przejście zezwolenia na prowadzenie apteki, sprzedaż apteki